Mesleki Eğitim ve İstihdam Projeleri
Türkiye’de örgün eğitim tamamlandıktan sonra özellikle zihinsel yetersizliği ve OSB olan gençlerin devam edeceği sistematik bir eğitim sunan mesleki eğitim seçenekleri bulunmamaktadır. Açıklandığı gibi okul döneminde genel meslek liseleri kapsamında öğrenciler mesleki eğitim uygulamalarından yararlanmaktadır. Ancak okul sonrakı dönemde alınan mesleki eğitim istihdama dönüşmediğinde tüm çabalar boşa gitmektedir. Okul dönemi sonrasında bu eğitimler projeler, kurslar ve sivil toplum kuruluşlarının istihdam uygulamalarıyla gerçekleşmektedir (3).
Bağımsızım Çünkü Çalışıyorum: İş Koçu Destekli İstihdam Projesi
Ulusal projeler arasında en iyi örneklerden biri Türkiye Down Sendromu Derneği’nin yürüttüğü İş Koçu Destekli İstihdam Programıdır. Bu program “Bağımsızım Çünkü Çalışıyorum” Sabancı Vakfı Hibe Programları kapsamında Dernek ve Anadolu Üniversitesi iş birliğiyle oluşturulmuştur. Program İtalya Down Sendromu Derneği ve İrlanda Kare Organizasyonundan 2012 yılında alınmış ve Anadolu Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü ile Türkiye uygulaması için iş koçu eğitim içerikleri hazırlanarak program oluşturulmuştur [3, 7]. Down Sendromu Derneği’nin destekli istihdam modelini Türkiye’de başarıyla uyguladığı söylenebilir. Dernek “İş Koçu Destekli İstihdam Programı” kapsamında iş koçu yetiştirmekte ve yetiştirdiği iş koçları aracılığıyla işe yerleştirdiği Down Sendromlu gençleri çalışma yaşamında desteklemektedir (4)
Videoyu oynat
Bağımsız Yaşam İçin İstihdam 2019-2023-Employment for Independent Life (EFIL)
Erasmus+ Avrupa Birliği Projesi.
2019 yılında kabul edilen Erasmus+ Avrupa Birliği (AB) projesinin yürütücü kuruluşu Anadolu Üniversitesi, yerel ortakları Eskişehir Valiliği, Eskişehir İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Down Sendromu Derneği’dir. Yabancı ortaklar ise Avusturya, İspanya ve İtalya’dır. Proje Prof. Dr. Atilla Cavkaytar ve Prof. Dr. Yasemin Ergenekon yürütücülüğünde uygulanmaktadır. Projenin ana amacı sosyal dışlanmayla mücadele eden, istihdama katılmada en çok güçlük yaşayan grup olan zihin yetersizlik sahibi gençlerin sürdürülebilir istihdamını sağlamak üzere bir istihdam modeli geliştirmektir. Projede zihinsel yetersizliği olan bireylerin sosyal hayata katılımı ve toplumla entegre olmasını sağlamak, temel ve mesleki eğitim kalitelerini arttırmak, potansiyellerini kullanabilmelerini desteklemek için sosyal içerme politikaları geliştirmek ve uygulamak hedeflenmektedir.
LİNK: https://efilerasmus.org
VİDEO: https://efilerasmus.org/promotional-video
Otizmli Gençlerin Üretkenliğinin Artırılması ve İşgücü Piyasasına Geçişlerinin Desteklenmesi (OTİGED)
Bursa Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğümüzce yürütülen “Otizmli Gençlerin Üretkenliğinin Arttırılması ve İşgücü Piyasasına Geçişlerinin Desteklenmesi (OTİGED)” projesi, Avrupa Birliği Erasmus+ Programı kapsamında Türkiye Ulusal Ajansı tarafından finanse edilmektedir.
Engelli bireylerin daha aktif ve kapsamlı bir şekilde hem iş dünyasında hem de sosyal yaşamda yer alabilmeleri için güçlü bir şekilde desteklenmesi, Engelli İş Koçluğu modelinin sistematik bir şekilde hayata geçirilmesi ve engelli bireylere daha nitelikli hizmet sunmak için gerekli çalışmalar yürütülmektedir. Bu açıdan, projenin sürdürülebilir çıktılar üretmesi için hem yurt içinde hem de yurt dışında aktif paydaşların bulunması ve sürecin iş birliği içerisinde yürütülmesi otizmli bireylerin istihdamlarına kalıcı bir şekilde katkı sunacaktır.
Projenin iki temel hedef kitlesi bulunmaktadır. İlk hedef kitle otizmli bireyler, ebeveynleri ve diğer vatandaşlar ikinci hedef kitle ise otizmli bireylerin istihdamı için çalışan İş Koçları ve diğer profesyonellerdir. Tüm süreçler bu hedef kitleler özelinde detaylandırılacak ve ihtiyaçlar doğrultusunda çıktılar üretilmektedir.
LİNK: http://www.otiged.org
Eskişehir’in Renkleri Gökkuşağında Keşfediliyor -2012-2013
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Kafe Garsonluk Mesleki Eğitim Projesi
Proje Eskişehir Tepebaşı Belediyesi ve Anadolu Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Atilla Cavkaytar yürütücülüğünde gerçekleştirilen projenin çalışma grubunda İŞKUR’da kaydı bulunan orta ve hafif derecede zihinsel yetersizliği ya da OSB olan 18 yaş ve üzeri 15 genç yer almıştır. Garsonluk Mesleki Eğitim Programı, zihinsel yetersizliği olan bireylere garson olarak hizmet verebilecekleri becerileri kazandırmaya yönelik bir mesleki eğitim programıdır. Programın amacı, zihinsel yetersizliği veya OSB olan yetişkinleri, garsonluk mesleğinin gerektirdiği davranışları sergileyebilir duruma getirmektir. Proje kapsamında 520 saatlik eğitim (72 saat teori, 448 saat uygulamalı) 21 haftada toplam 104 günde gerçekleştirilmiştir (3).
Üreten Eller -2014-2015
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Montaj İşçiliği Mesleki Eğitim Projesi
Proje Eskişehir Tepebaşı Belediyesi ve Anadolu Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Atilla Cavkaytar yürütücülüğünde gerçekleştirilen projenin çalışma grubunda İŞKUR’da kaydı bulunan orta ve hafif derecede zihinsel yetersizliği ya da OSB olan, alıcı ve ifade edici becerileri gelişmiş, davranış problemi olmayan (ruhsal), 18 yaş ve üzeri bireyler yer almıştır. Projeye toplam 15 genç katılmıştır. Montaj İşçiliği Mesleki Eğitim Programı, özel gereksinimli bireylere montaj işçisi olarak hizmet verebilecekleri becerileri kazandırmaya yönelik bir mesleki eğitim programıdır. Programın amacı, özel gereksinimli yetişkinleri, montaj işçiliği mesleğinin gerektirdiği davranışları sergileyebilir duruma getirmektir. Proje kapsamında 520 saatlik eğitim (72 saat teori, 448 saat uygulamalı) 21 hafta toplam 104 gün olarak gerçekleştirilmiştir (3).
LİNK: http://www.tepebasi.bel.tr/hd.asp?hid=9760
Hayatın Tatları -2014-2015
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Aşçı Yardımcılığı Mesleki Eğitim Projesi
Proje Eskişehir Tepebaşı Belediyesi ve Anadolu Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Atilla Cavkaytar yürütücülüğünde gerçekleştirilen projenin çalışma grubunda İŞKUR’da kaydı bulunan orta ve hafif derecede zihinsel yetersizliği ya da OSB olan, alıcı ve ifade edici becerileri gelişmiş, davranış problemi olmayan (ruhsal), 18 yaş ve üzeri bireyler yer almıştır. Projeye toplam 14 genç katılmıştır. Aşçı Çırağı Mesleki Eğitim Programı, zihinsel, bedensel ve işitme engelli bireylere aşçı çırağı olarak hizmet verebilecekleri becerileri kazandırmaya yönelik bir mesleki eğitim programıdır. Programın amacı, özel gereksinimi olan yetişkinleri, aşçı çıraklığı mesleğinin gerektirdiği davranışları sergileyebilir duruma getirmektir. Proje kapsamında 520 saatlik eğitim (72 saat teorik, 448 saat uygulamalı) 21 hafta toplam 104 gün olarak gerçekleştirilmiştir (3).
Ön İmalat Elemanı Yetiştirme Mesleki Eğitim Projesi-2019-2020
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi
Proje Eskişehir Tepebaşı Belediyesi ve Anadolu Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Atilla Cavkaytar’ın yürütücülüğünde gerçekleştirilen projenin çalışma grubunda İŞKUR’da kaydı bulunan orta ve hafif derecede zihinsel yetersizliği ya da OSB olan, alıcı ve ifade edici becerileri gelişmiş, davranış problemi olmayan (ruhsal), 18 yaş ve üzeri bireyler yer almıştır. İmalat alanı, zihinsel yetersizliği olan bireylerin istihdamında tercih edilen meslek alanlarından biridir. Bu projede ara insan gücü yetiştirmek üzere Ön İmalat Mesleki Eğitim Programı, zihinsel yetersizliği olan bireylere meslek edindirme amacıyla hazırlanmıştır. Proje kapsamında Eskişehir Organize Sanayi Bölgesinde bir montaj atölyesi açılmıştır. Projede montaj atölyesinde eğitimini tamamlayan gençlerin Organize Sanayi Bölgesindeki iş yerlerine geçişini planlayan, bir başka ifadeyle korumalı iş yerinden destekli istihdama geçişi planlayan bir istihdam modeli uygulanmıştır (3).
Kaynakça
- TDK (2022). Türk Dil Kurumu Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- MEB (2021). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği.
- Cavkaytar, A., Ergenekon, Y. (Ed) (2022). Zihinsel Engelli Bireylerin İstihdamının Desteklenmesi. Ankara: Vize Akademik yayınları.
- Cavkaytar, A., Ergenekon, Y., Çolak, A., Kaya, Ö., Acar, Ç. ve Down Sendromu Derneği. (2018). Bağımsızım çünkü çalışıyorum: Destekli istihdam iş koçluğu eğitimi kitabı. Down Sendromu Derneği İktisadi İşletmesi Yayınları.