Kaynaştırma eğitiminde;
-Öğrencilerin gelişimini destekleme,
-Öğrencilere bağımsız yaşam becerisi kazandırma,
-Öğrencilere mesleki beceri kazandırma,
-Öğrencilere problem çözme becerisi kazandırma gibi birçok hedefi bulunmaktadır. Bu kadar kapsamlı ve önemi işlemlerin tesadüfen yürütülmesi düşünülebilir mi? Yoksa planlı ve programlı mı olması gerekir? Başka bir ifade ile kime hangi beceriyi, ne zaman ve nasıl kazandıralım. Örneğin, kaynaştırma birinci sınıfta olan öğrencilere önce rakamları tanımayı ve okumayı öğrettikten sonra; dört işlem becerilerin öğretiyoruz? Ya da neden birinci sınıfta okuduğunu anlama ile ilgili amaçları ilk başta almıyoruz?
MODÜL 3D 1.VİDEO
Video: Hocam Planlama nasıl olmalıdır ve bu kadar kapsamlı bir çalışma nasıl olmalıdır? (Uzman videosu)
Geçiş hizmetleri aslında tüm öğrenciler için gerekli olan bir hizmettir. Çünkü yaşam boyunca öğrenciler farklı ortamlarla, farklı becerileri gerektiren durumlarla, farklı etkinliklerle karşılaşabilmektedirler. Bu durum ise bireylerde kaygıya neden olabilmektedir. Örneğin, üç yaşına gelen bir çocuk ev ortamından okul ortamına, ana sınıfından ilkokula, ilkokuldan ortaokula geçiş yapmaktadır. Bu geçiş yapılan her bir durum veya ortam farklı becerilere sahip olmayı gerektirmektedir. Örneğin kaynaştırma ilkokula başlayan bir öğrenci sırada oturması, sırayı başka birisi ile paylaşması gerekebilir, sınıfın uyulması gereken kuralları olabilir. Bu geçiş süreçlerine; a) öğrencinin ailesi veya birincil bakıcısı, b) öğrenci (14 yaş ve üstü), c) genel ve özel eğitim öğretmenleri, d) geçiş hizmetleri koordinatörü, e) okul yöneticileri, f) okul rehberlik hizmetinden bir kişi, g) mevcut hizmet sağlayıcılar, h) yetişkin hizmet sağlayıcılar ve ı) potansiyel işverenler katılmaktadır.
Bu geçiş planları hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar: Geçiş planı birden fazla alana (akademik, mesleki eğitim, kişisel ilişkiler, sağlık vb.), bağlama (okul, işyeri, yerleşim yeri), zaman dilimine (okul, okul sonrası) ve destek sistemlerine (okul, yetişkin merkezleri, aileler, toplumsal destek) hitap ettiğinden dolayı birkaç kaynaktan bilgi toplanmalıdır. Aynı zamanda bu süreç okul öncesi dönemden başlayarak eğitimin her kademesinde sürdürülmelidir.
Geçiş dönemleri erken müdahale programlarından, okul öncesi, anasınıfı, ilkokul, ortaokul, lise, yükseköğretim, okuldan iş yaşamı ve toplumsal yaşama geçişi de kapsayan uzun soluklu bir süreci içermektedir.
Okul öncesi döneme geçiş; Bu dönemde geçiş planı, ailelere ve çocuklara eski ve aşina oldukları bir programla yeni ve yabancı oldukları bir program arasında köprü sağlamaktadır. Erken çocukluk döneminde geçiş; aile, öğretmen ve yöneticilerin katıldığı zaman içerisinde gerçekleşen bir süreçtir. Bu süreç içinde geçiş, erken müdahale programları, anaokulları, ilköğretim okulları ve toplumdaki diğerleri arasındaki uyumluluğu destekleyen programlar arasında işbirlikçi bağlantılar ile gerçekleşir. Özel gereksinimli çocuğun yeni programın beklentilerine karşılık vermek için gerekli olan becerilere (geçiş becerileri) sahip olması okul öncesi dönemde geçişte bir diğer önemli noktadır. Geçiş becerileri çocukları katıldıkları yeni ortam veya programda destekleyecek olan becerilerdir. Yaşam becerileri olarak da adlandırılan bu beceriler sosyal ve sınıf kuralları, iletişim, görevler ile ilgili davranışlar, özbakım, kendi kendini yönetme, motivasyon ve problem çözme, akademik öncesi ve akademik destek becerileridir. Gönderen programdaki öğretmenler, çocukları yeni programa hazırlayabilecek becerileri belirleyerek mevcut programın içerisine yerleştirmelidir.
Okul dönemine geçiş: Okul öncesi dönemden ilkokula geçiş her çocuğun ve ailenin hayatında önemli bir dönüm noktasıdır. Okul döneminde edinilen bilgi ve beceriler, bireylerin okul sonrası yaşamları için zemin oluşturmaktadır. Bu döneme başarılı bir geçişin sağlanması öğrencilerin sonraki öğrenme yaşantılarını da olumlu etkileyecektir. Bu nedenle okul döneminde çeşitli sınırlılıklar yaşamaları olası olan özel gereksinimli öğrenciler için gidecekleri programın belirlenmesi, programın öğrencinin ilgi ve gereksinimlerine yanıt verecek şekilde düzenlenmesi, okuldaki akademik ve sosyal faaliyetlere ilişkin uzun dönemli planlamaların yapılması önem taşımaktadır. Okul dönemi formal eğitim kademesinin ilk basamağını oluşturmaktadır. Okul öncesinden ilköğretime başarılı bir geçiş yapılabilmesi için öğrencilerin farklı gelişim alanlarındaki (duygusal, psiko-sosyal, fiziksel, bilişsel) hazırbulunuşlukları, güçlü ve zayıf yönleri, sınıfın akademik ve davranışsal gereklerine uygun davranışlar sergilemeleri önem taşımaktadır. OY aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Sosyal uyumsal becerilerin kazanımı | Sosyal davranışlar ve sınıf kuralları
Akranlar ve öğretmenle iletişim Görevler ile ilgili davranışlar Kendi kendine yardım davranışları |
Yeni sınıf ortamı
|
Öğretmen – öğrenci oranları
Dikkat ve güçlendirme seviyeleri Yeni sınıfın fiziksel düzenlemeleri Günlük programdaki değişiklikleri |
Yeni sınıf kuralları ve rutinleri
|
Konuşma için izin isteme
Sınıf arkadaşlarıyla konuşma Tuvaletlere ulaşım Çocuğun kendi malzemelerini yönetmesi |
Akademik yeterlik
|
En az yetkinlik gereksinimleri
Öğretilen konular Büyük grup, küçük grup ve bireysel etkileşim Genelde kullanılan cevap mekanizmaları (sözlü, yazılı) |
Okuldan yetişkinliğe geçiş; Çoğu genç için okul sonrası sonuçları takip etmek, kendi kişisel deneyimleri ve ilgilerinin izinden gitmek istenen bir durumdur. Bu süreçte özel gereksinimli öğrenciler için değerli olan istihdam, topluma katılım, lise sonrası eğitim, sosyal ilişkiler ve sağlık gibi alanlar kısa süreli ya da elde edilemez alanlar olarak kalmaktadır. Özel gereksinimli bireylerin okul sonrası yaşama sorunsuz geçiş yapabilmeleri, öğrencilerin gelişimine, hazırbulunuşluk düzeylerine, ihtiyaçlarının karmaşıklığına, kendileri ve ailelerinin imkanlarına ve çevresel desteklerin varlığına bağlıdır. Özel gereksinimli öğrencilerin okul sonrası yaşama başarılı bir geçiş yapmaları için eğitim ve deneyimler yoluyla yeteneklerini geliştirmeleri, bu yetenekleri geliştirecek ya da kolaylaştıracak belirli desteklerin ve bu yetenekleri uygulayabilecek fırsatların sağlanması gerekmektedir. Aynı zamanda mevcut okul programlarının da özel gereksinimli öğrencilere toplumda, okulda ve iş yaşamında gereksinim duydukları alanlarda deneyimler sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. BEP hazırlanırken, öğrencinin yaşam boyu karşılaşacağı durumlar göz önünde bulundurulmalı ve mevcut dersler içinde öğrencinin gereksinimleri doğrultusunda geçiş hizmetlerine yer verilmelidir.
Geçiş planlarının değerlendirilmesine yönelik çeşitli öneriler bulunmaktadır. İlk olarak geçiş planının değerlendirilmesi okul sonrası faaliyetleri de içerecek şekilde kapsamlı bir alan aralığına sahip olmalıdır. Bu kapsam ayrı beceri alanlarına hitap etmelidir (ör. sosyal beceriler, matematiksel hesaplama becerileri, okuma akıcılığı, günlük yaşam becerileri, mesleki beceriler vb.). İkinci olarak geçiş planlarının değerlendirilmesi öğrencinin güçlü yanlarına odaklanmalı, öğrencilerin güçlü yanları ve mevcut becerilerini en üst düzeye çıkaracak fırsatları içerecek şekilde planlanmalı ve bu doğrultuda değerlendirilmelidir. Planların çocukların ilgileri, ihtiyaçları ve güçlü yanlarına dayalı olarak hazırlanması gerektiği belirtilmektedir. Üçüncü olarak geçiş planlarının değerlendirilmesi bireyleri farklı bağlamlarda iyi tanıyan kişilerin çoklu bakış açısını içermelidir. Son olarak geçiş planı değerlendirme süreci, özel gereksinimli bireylerin güçlü yanları, gereksinimleri ve ihtiyaçları hakkında bilgi vermelidir.
Geçiş hizmetleri ile ilgili bir çok sorun yaşanmaktadır. Geçiş planlama sürecinin nasıl hazırlanması gerektiği, planlama sürecine katılacak olanlar ve rollerinin belirgin olmamasının geçiş süreçlerinde karmaşa oluşturduğu düşünülmektedir.
En kısa sürede size dönüş yapılacaktır